Tuần vừa qua, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã có phiên họp thẩm tra sơ bộ toàn thể dự án cao tốc Bắc Nam. Theo ý thức tầm thường, đây là dự án rất quan yếu, và đã được Quốc hội phê chuẩn qua nhiều kỳ.

Dự án cao tốc Bắc Nam được kỳ vọng sẽ tạo đà để tạo ra kinh tế xã hội của sơn hà (Ảnh minh họa: KT)

Nghị quyết của Quốc hội cũng xác định đây là một dự án sẽ phải triển khai nhanh trong kỳ đầu tư trung hạn thời đoạn 2016 – 2020, và ngân sách đã dành vốn 70 nghìn tỷ để đầu tư vào dự án này. Tuy nhiên, Chính phủ đang trình sang phương án sử dụng 55 nghìn tỷ, còn 15 nghìn tỷ dành cho các công trình trung tâm khác.

Những vướng mắc cần túa gỡ

Trao đổi với báo chí xung lòng vòng dự án cao tốc Bắc Nam vừa được trình ra Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, để đưa vào xin quan điểm Quốc hội, Uỷ viên túc trực Ủy ban Kinh tế Đỗ Văn Sinh khẳng định: Đây là dự án cần triển khai trong thời kì tới để làm nền móng về hạ tầng tạo ra kinh tế xã hội, khác lạ là các vùng động lực kinh tế. Nếu dự án được triển khai nhanh, vững chắc sẽ là động lực rất quan yếu để góp phần khơi thông các nguồn lực của xã hội.

Tuy nhiên, ông Đỗ Văn Sinh cho biết, trong quá trình thẩm tra, vẫn còn một số vấn đề mà các đại biểu Quốc hội quan tâm, cần Chính phủ làm rõ trong thời kì tới.

Thứ nhất, về diện tích đầu tư, quyết định 326 của Thủ tướng về thông qua quy hoạch cho thấy, quy hoạch đường cao tốc Bắc Nam chi phía Đông dự định từ 4-6 làn xe, Chính phủ cũng đang trình theo phương án này. Tuy nhiên, cũng còn quan điểm khác, và Chính phủ có thông tin đề xuất Bộ Giao thông Vận vận tải tính toán thêm phương án, rà soát thêm quy hoạch để công bố Chính phủ, có thể phải quy hoạch thêm 1 phương án từ 6-10 làn xe.

Theo ông Đỗ Văn Sinh, cần cân nhắc khôn cùng cẩn trọng về vấn đề này, vì nếu dự đoán không đúng thì sẽ xảy ra 2 hệ luỵ: nếu theo 4-6 làn xe mà sau này vẫn không phục vụ được, lại phải mở mang thì đó là sự hoang chi phí không mong muốn. Còn nếu làm rộng quá mà tính tới tầm nhìn 2050 thì có xa quá không? Việc này cần đưa ra phương án để so sánh, chọn lựa khoa học, khánh quan để có quyết định chính xác.

Thứ hai, về phân kỳ đầu tư, hiện thời, quan điểm của Chính phủ trình sang là không đầu tư ngay theo quy hoạch. Ví dụ, theo quy hoạch của quyết định 326 thì có những đoạn đường được quy hoạch 6 làn xe, rộng 32m, còn đoạn 4 làn xe thì rộng 22 m, nhưng theo quy hoạch phân đoạn kỳ 1 thì hồ hết làm phân đoạn mặt cắt ngang là 17m, chỉ một đoạn là 25m. Giai đoạn sau sẽ làm tiếp mở mang ra và làm theo từng đoạn chứ không phải làm toàn tuyến, vì nguồn lực phải huy động.

Ông Đỗ Văn Sinh chú ý: Cũng có quan điểm cho rằng như vậy thì chắp vá, làm đi rồi lại làm lại, gây hoang chi phí, thúc đẩy tới bình an liên lạc khi đang khai phá. Liệu có nên làm dứt điểm từng tuyến theo quy hoạch luôn hay không? Vấn đề quan yếu nhất là hiệu quả sử dụng vốn, hiệu quả trong khai phá và phát huy được ngay vốn đầu tư.

Thứ ba, về vấn đề bồi hoàn, phóng thích mặt bằng, đại biểu Đỗ Văn Sinh cho biết, trong việc triển khai tất cả các dự án, khác lạ là kết cấu hạ tầng liên lạc, việc này rất khó vì mỗi dự án liên lạc thúc đẩy tới rất nhiều thức giấc. Với các công trình cùng trên một địa bàn thì xây đắp cơ chế nhạo rất dễ vì chỉ cần một chế nhạo độ tầm thường. Nhưng dự án cao tốc Bắc Nam đi qua 16 thức giấc sẽ là một bài toán khó, vì mỗi thức giấc cần một cơ chế nhạo khác nhau.

Ông Đỗ Văn Sinh – Uỷ viên túc trực Ủy ban Kinh tế

Ông Sinh nêu 2 quan điểm về giải toả: Với nguồn lực có hạn thì giải toả theo phân kỳ đầu tư hay giải toả toàn tuyến? Chính phủ đề xuất trong nguồn lực eo hẹp thì phân kỳ tới đâu giải toả tới đó, nhưng quan điểm khác cho rằng nên phóng thích toàn tuyến.

Vừa qua, qua quá trình giám sát BOT cho thấy công việc phóng thích mặt bằng chậm trễ dẫn tới các dự án chậm trễ, từ đó gây ra hệ lụy hiểm nguy là tăng mức đầu tư. Giải phóng mặt bằng chậm trễ khiến tiến độ chậm trễ, giá vật tư, nhân lực tăng theo, lãi suất phải trả khi vay nhà băng cũng tăng… Và rồi người dân phải gánh chịu, dân phải đóng góp, đại biểu Sinh quan ngại.

Uỷ viên túc trực Ủy ban Kinh tế Đỗ Văn Sinh cho biết, hiện thời Chính phủ đề xuất 4 cơ chế nhạo:

Thứ nhất, đây là dự án rất lớn, có thể tách ra thành nhiều dự án yếu tố và chuẩn y vận dụng nhiều cách thức đầu tư, loại hiệp đồng. Theo quy định của luật pháp không chuẩn y, nhưng tôi cũng ủng hộ quan điểm này vì trên thực tiễn đây là dự án rất lớn. Theo công bố của Chính phủ, vốn đầu tư dự án này là 312 nghìn tỷ, trong đó dự định phân ra làm 20 dự án yếu tố.

Thứ hai, theo quy định, trước khi quyết định dự án thì phải kiểm tra ảnh hưởng không gian, nhưng tôi cho rằng để giải quyết nhanh vấn đề đẩy nhanh tiến độ cũng có thể trình Quốc hội phương án đồng ý cho kiểm tra ảnh hưởng không gian trong lúc lập công bố nghiên cứu khả thi.

Thứ ba, Chính phủ kiến nghị góp vốn chủ chiếm hữu của các nhà đầu tư, theo quy định của luật pháp, nếu các dự án nhỏ chỉ phải góp vốn 15%, nhưng với dự án lớn thì 10%, mà góp ngay một lần theo Luật đầu tư. Nhưng theo Nghị định 15 của Chính phủ về đầu tư BOT thì chuẩn y có thể góp vốn dần. Chính phủ cũng đề xuất cho thực hành nhà đầu tư cam kết được góp vốn theo tiến độ giải ngân của dự án để tránh hoang chi phí nguồn vốn bỏ ra mà không được tính lãi, từ đó mới khuyến khích được nhà đầu tư bỏ vốn. Cần làm sao để thăng bằng lợi ích hài hoà của cả 3 bên: Nhà nươc, nhà đầu tư và người dân.

Thứ tư, theo lãnh đạo của Thủ tướng, toàn tuyến dự án này phải công ty đấu thầu rộng rãi theo cách thức BOT. Lâu nay tất cả dự án BOT đều chỉ định thầu, và như thế mọi người cho rằng không sáng tỏ, nên đấu thầu cho sáng tỏ, cho dân tin, tạo được sự đồng thuận tốt.

Nhưng đấu thầu trong BOT là một câu chuyện không dễ chơi. Xây dựng công trình xong phải vận hành, chuyển giao, quản lý, thu chi phí, tính toán xem có đúng với bài toán kinh tế ban sơ hay không, ông Đỗ Văn Sinh đặt vấn đề.

Cao tốc Bắc Nam là một đại dự án với vốn đầu tư 312 nghìn tỷ, dự định kéo dài 3 nhiệm kỳ trung hạn: từ nay tới 2020, từ 2020-2025 và sau 2025.

Theo công bố của Chính phủ, từ nay tới 2020 thì tổng chi cho dự án khoảng 130 nghìn tỷ, hiện thời có 55 nghìn tỷ, số còn lại phải huy động thêm khi ngân sách không còn tiền./.

Theo Trần Ngọc

http://vov.vn/kinh-te/co-che-dac-thu-nao-cho-du-an-cao-toc-bac-nam-632136.vov