Nhiều dự án đầu tư công lờ lững tiến độ, đội vốn, hiệu quả đầu tư kém, hoang phí nguồn lực, gây bức xúc lớn trong dư luận. Câu chuyện này sẽ còn lặp lại như “việc thường tình” nếu vẫn còn tình trạng dự án “cha bình thường không ai khóc” và không biết xử ai, không ai phải chịu nghĩa vụ cho những thất thoát, những nghìn tỷ đồng mất đi…, thế nhưng hầu như chưa quy được nghĩa vụ cho ai, chưa có chế giễu tài xử phạt.

Bên hành lang Quốc hội, một số ý kiến đại biểu đề xuất những dự án đội vốn, lờ lững tiến độ phải quy nghĩa vụ chi tiết để xử lý.

Ảnh minh họa

Các dự án Thủy điện nằm trong Quy hoạch điện VI (trong đó rất nhiều dự án do các nhà thầu Trung Quốc cáng đáng) như: Hải Phòng 1, 2; Cẩm Phả 1, 2; Quảng Ninh 1, 2; Mạo Khê; Vĩnh Tân 2; Duyên Hải 1… đều bị lờ lững tiến độ từ 1-3 năm.

Dự án Nhà máy Đạm Ninh Bình. Ảnh minh họa.

Tuyến đường sắt thị thành trước nhất của Hà Nội Cát Linh – Hà Đông đã lùi tiến độ 3 năm và tăng vốn đầu tư hơn 300 triệu USD so với kế hoạch.

Các dự án này lờ lững tiến độ nhiều năm liền, tổng mức đầu tư tăng lên gấp 2, 3 lần dự toán ban sơ. Thế nhưng khi thanh tra, kiểm toán chưa chỉ ra duyên cớ, bất định ở khâu nào thúc đẩy tới đội vốn.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Đoàn Quảng Bình) dẫn ra ví dụ Nhà máy Gang thép Thái Nguyên đầu tư dự định 3.800 tỷ đồng tăng lên 8.100 tỷ đồng, tăng hơn hai lần, nhưng giờ “đắp chiếu”. Nhà máy Bột giấy Phương Nam điều chỉnh vốn đầu tư tăng 2,3 lần, sau khi nghiệm thu, chạy thử thì thắng lợi nhưng chạy vận tải thì không thắng lợi do cây đay không thích thích hợp và bình thường cục đổi sang gỗ tràm nhưng cũng không hiệu quả, bây chừ Nhà máy này gần như là bỏ.

Đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Đoàn Quảng Bình).

Từ câu chuyện này, ông Nguyễn Ngọc Phương đề xuất phải chỉ rõ được từ thực tại hiệu quả đầu tư có bao nhiêu dự án đưa lại hiệu quả, bao nhiêu dự án thua lỗ, bao nhiêu dự án cần phê duyệt, đề xuất điều tra, truy tố, duyên cớ, biện pháp xử lý là gì. Có như thế mới xác định được nghĩa vụ tổ chức, cá nhân để xử lý, làm bài học cho tổ chức, quản lý, kì vọng chặn đứng được tình trạng thất thoát vốn đầu tư bây giờ.

“Nguyên nhân tình trạng này là do công việc đấu thầu, về mặt cơ chế giễu thì công khai, sáng tỏ nhưng sau đó vẫn có ngụ ý rất khó lý giải. Thứ 2 là trong quá trình thực hành đấu thầu, nhiều công trình, dự án kiến tạo để đấu thầu để thực hành được sau đó lại kiến nghị bổ sung”, ĐB Nguyễn Ngọc Phương nói.

Chậm tiến độ và đội vốn làm thất thoát không ít tiền tài dân, gây bức xúc trong dư luận xã hội. Dù đã có Luật đấu thầu, Luật đầu tư nhưng việc xử lý nghĩa vụ của các tổ chức và cơ quan có ảnh hưởng lại không chi tiết, biện pháp còn bình thường bình thường và thiếu kiên quyết. Để xảy ra tình trạng đội vốn, lờ lững tiến độ không ai khác chính là chủ đầu tư.

“Trách nhiệm của chính thuộc về cơ quan quản lý đầu tư. Phải quy nghĩa vụ những người chủ đầu tư. Thứ 2 là dự án kéo dài do năng lực nhà thầu không bảo đảm được thì cũng phải xử lý theo thích hợp động đã được ký kết…”, ĐB Hoàng Văn Cường (Phó hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân, Đại biểu QH TP Hà Nội) nói.

Theo đại biểu QH, cần phải quy được nghĩa vụ và phải có chế giễu tài xử phạt nghiêm thì mới kết thúc được câu chuyện đội vốn, lờ lững tiến độ, khắc phục được tình trạng đầu tư dàn trải.

“Biện pháp căn bản để khắc phục tình trạng đội vốn, kéo dài công trình để vốn đầu tư không dàn trải,trong quá trình quy hoạch giám định phải nghiêm ngặt. Khi đấu thầu phải lựa chọn nhà thầu có năng lực về tài chính và xây đắp”, ĐB Nguyễn Ngọc Phương đề xuất.

ĐB Mai Sỹ Diến (Đoàn Thanh Hóa).

ĐB Mai Sỹ Diến (Đoàn Thanh Hóa) cho rằng, duyên cớ của sự kém hiệu quả, lờ lững tiến độ và đội vốn đầu tư khá lớn gây thiệt hại cho Nhà nước không nhỏ, làm thất thoát không ít tiền tài dân gây bức xúc cho cử tri và dư luận xã hội là do việc xử lý nghĩa vụ của các tổ chức và cơ quan có ảnh hưởng không chi tiết, biện pháp còn bình thường bình thường và thiếu kiên quyết.

“Ai cũng biết khi lờ lững tiến độ dự án là vốn đầu tư đội lên rất nhiều nhưng vì sao các cơ quan có nghĩa vụ không xử lý dứt điểm hiện tượng này? Rõ ràng có nhiều khâu bất cập trong các dự án đầu tư lờ lững tiến độ nhưng vẫn không thấy cơ quan công dụng xử lý số đông, cá nhân có ảnh hưởng và thông báo quần chúng để cử tri biết và giám sát”, ông Mai Sỹ Diến nói và dẫn ra ví dụ việc lờ lững bàn giao mặt bằng dự án cầu Nhật Tân đã khiến ngân sách phải chi hàng trăm tỷ đồng bồi thường cho nhà thầu Nhật Bản và số tiền đội vốn đầu tư lại lấy từ ngân sách quốc gia mà không ai chịu nghĩa vụ.

Theo ông Mai Sỹ Diến, phải xác định được duyên cớ lờ lững dự án tại khâu nào, ai chịu nghĩa vụ. Cần tăng mạnh kiểm tra, giám soát, kiểm toán, thanh tra nghiêm ngặt, gắn nghĩa vụ của các cơ quan công dụng với các dự án khi đã kiểm tra, thanh tra, kiểm toán. Phải chỉ rõ những hạn chế giễu sinh tồn, duyên cớ và những sai phạm, xử lý nghiêm những dự án có vấn đề, kể cả những số đông, cá nhân của các cơ quan công dụng được giao nhiệm vụ giám định, kiểm tra không phát hiện được.

“Việc không xử lý kéo theo hệ lụy rất nhiều dự án khác cũng xảy ra tương tự. Cuối cùng chỉ thiệt hại cho Nhà nước, cho dân chúng”, ông Mai Sỹ Diến cảnh báo.

Cùng ý kiến trên, Đại biểu QH Phương Thị Thanh (Đoàn Bắc Kạn) đề xuất: “Quy định nghĩa vụ và gắn với đó xử lý nghĩa vụ. Để làm được điều này thì phải rà soát lại chuỗi hệ thống tiêu chuẩn, định mức trong đầu tư xây đắp làm sao sát thực tại để có căn cứ kiểm tra được định mức đầu tư đó đúng hay không”.

Đa số các ý kiến cho rằng, một nhiệm vụ cần phải làm ngày là thực hành nghiêm quyết nghị của Quốc hội về nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực hành chế giễu độ luật pháp, quản lý sử dụng vốn, của cải quốc gia; trong trường thích hợp cấp thiết phải tiến hành điều tra, truy tố. Có như thế mới xác định được nghĩa vụ tổ chức, cá nhân để xử lý, chặn đứng được tình trạng thất thoát vốn đầu tư bây giờ./.

Theo Phi Long

VOV